Artykuł, który za chwilę przeczytasz porusza kwestię budowania bezpieczeństwa i więzi w grupie szkoleniowej. Na przykładzie dwóch prostych aktywności, które możesz zaproponować grupie w początkowym etapie szkolenia, zastanowimy się:

• Jak budować bezpieczeństwo w grupie szkoleniowej?
• Co uczestnicy powinni wiedzieć o sobie nawzajem?
• Jak zaplanować ćwiczenie, by budowało ono bezpieczeństwo uczestników  w czasie szkolenia.

IMIONA

Przypomnij sobie moment szkolenia, w którym trener rozdaje samoprzylepne karteczki lub identyfikatory i prosi uczestników o napisanie swoich imion. Klasyka, prawda? Do tego dodaje aktywność, w której każdy ma szansę przynajmniej raz wymienić imię innego uczestnika.

Zakładam, że celem trenera jest zmniejszenie dystansu na linii trener-uczestnicy oraz uczestnik-uczestnik.

Robi się przyjaźniej, bliżej, bezpieczniej.

Celem gier szkoleniowych, w których uczestnicy poznają swoje imiona, jest budowanie więzi i poczucia bezpieczeństwa w grupie.

Co jednak z tego, gdy już przy kolejnych aktywnościach  w trakcie szkolenia, trener jako moderujący zachowania uczestników popełnia trzy przewinienia? Jakie?

1.       Zwraca się bezosobowo do uczestników.
2.       Nie reaguje na komunikację typu ON, ONA pomiędzy uczestnikami szkolenia.
3.       Nie zwraca uwagi na fakt, że identyfikatory z imionami podarły się lub pogubiły.

Rozpoczynając szkolenie od rozdania karteczek przeznaczonych na napisanie imion, zadaj sobie następujące pytania:

1.       Jak zapamiętam imiona uczestników, szczególnie jeśli mam problem z pamięcią do imion?
2.       Czy ważne jest dla mnie, by uczestnicy zwracali się do siebie po imieniu?
3.       Jak mam zamiar konsekwentnie przypominać o tej formie komunikacji?

Prawda, że pytania banalne. Owszem. Ale jeszcze większym banałem jest zachęcanie uczestników do imiennych zwrotów po to, by za chwilę samemu mówić bezosobowo. Zasada jest prosta. Dotyczy wszelkich relacji, które budujemy w tym świecie.

Twoje słowa to tylko słowa. Mocy nabierają dopiero wtedy, gdy wsparte są działaniem.

Niech Twoje słowa staną się działaniem.

Trener, który co innego mówi i co innego robi staje się niewiarygodny, zdystansowany, wręcz lekceważący. Ty wybierasz, jaki klimat szkolenia tworzysz. I Ty w pewnej części za to bierzesz odpowiedzialność.

Rozpoczynając szkolenie od rozdania karteczek przeznaczonych na napisanie imion, zadaj sobie następujące pytania:
Jak zapamiętam imiona uczestników, szczególnie jeśli mam problem z pamięcią do imion?
Czy ważne jest dla mnie, by uczestnicy zwracali się do siebie po imieniu?
Jak mam zamiar konsekwentnie przypominać o tej formie komunikacji?

Oczywiście wiele może Cię tłumaczyć: stres, nowi uczestnicy, trudne do zapamiętania imiona, zbytnie skupienie na kolejnych aktywnościach. Znając te przeszkody w byciu konsekwentnym i wiarygodnym prowadzącym, pomyśl, co możesz zrobić, by nie stwarzać trudności, które potencjalnie zbudują konflikt na sali szkoleniowej.

Zanim wprowadzisz jakąkolwiek zasadę, zastanów się czy sam będziesz jej wierny.

Być może korzystne będzie zaplanowanie więcej aktywności na początek związanych z utrwalaniem imion uczestników?

Może prośba, by na początku każdej wypowiedzi przedstawiać się i przypominać imię?

Może zaakceptowanie, że masz z tym trudność i przejście od początku na formę Pan/Pani?

Najważniejszym krokiem jest uznanie własnych możliwości w miejsce budowania fałszywego wizerunku, a co za tym idzie, niskiego poczucia bezpieczeństwa uczestników szkolenia.

Inaczej, choć być może banalnie, bądź sobą zamiast kimś, kim na ten moment być nie możesz. Podstawowym narzędziem w pracy trenera jesteś TY sam.

Podstawowym narzędziem w pracy trenera jesteś TY sam.

GIEŁDA

Jednym ze sposobów budowania bezpieczeństwa i relacji w grupie, jest poznawanie się uczestników nawzajem.  Dla tego celu służy ćwiczenie AUTOGRAFY. Proste fajne narzędzie, które z serca polecam. Zadanie polega na znalezieniu w grupie osób, które spełniają określone kryteria, na przykład mówią 5 językami lub znają kogoś sławnego. Uczestnik otrzymuje kartkę z przygotowanymi pytaniami i krąży bezpiecznie wśród innych, poszukując kogoś, kto odnajdzie siebie w tym kryterium.

To jedno z ćwiczeń, którymi możesz przerwać proces uczenia się w grupie i doprowadzić do sytuacji w której uczestnicy zaczną osądzać siebie lub porównywać z innymi. Może się tak wydarzyć, jeśli nie przedstawisz celu aktywności tego ćwiczenia i nie przeprowadzisz  podsumowania. Wówczas uczestnicy będą kłamać po to, żeby nie wypaść gorzej od innych. Czyli zamiast dzielić się realnymi informacjami na swój temat, będą budować fałszywe wizerunki i oddalać się od siebie.

Możesz też zbudować całkiem bezpieczną przestrzeń, w której się okaże, że nikt na sali nie włada pięcioma językami, nikt nigdy nie był na pustyni i nie witał się z Obamą. Możesz dzięki temu ćwiczeniu pokazać, że każdy przynależy do grupy, w której się znalazł dzięki szkoleniu.

Trener, który co innego mówi i co innego robi staje się niewiarygodny, zdystansowany, wręcz lekceważący.
Ty wybierasz, jaki klimat szkolenia tworzysz.
I Ty w pewnej części za to bierzesz odpowiedzialność.

Chcesz, żeby aktywność, którą proponujesz, budowała poczucie bezpieczeństwa w grupie? 

Ważne są dwa aspekty. Pierwszy – jak przedstawiasz cel ćwiczenia. Drugi – jakie pytania zadajesz. Stawiasz pytania, w których kryje się zalążek rywalizacji, oceny i porównań? Każde ćwiczenie jest dobre, kluczowe jest zadanie sobie pytań, które sprawią, że będzie to dobre narzędzie.

1. Jak zaprezentujesz cel ćwiczenia?  Jaki jest cel ćwiczenia? Poznajmy się? Zobaczmy nasze różnorodności? Zobaczmy potencjał grupy?
2. Jak zamierzasz zareagować na sytuację, w której któryś z uczestników wycofa się lub poczuje się oceniony lub gorszy? Czy ty jako trener odpowiadasz za samopoczucie uczestników z deficytem poczucia wartości?
3. Jakie są Twoje kompetencje?
4. Jak wyznaczasz sobie granice swojej odpowiedzialności? Jesteś ratownikiem, mentorem, matką, coachem? A może po prostu osobą, która jest obecna w czasie szkolenia i otwarcie reaguje na to, co widzi? Zauważa i opisuje trudności, zmniejszając w ten sposób napięcie, które najczęściej wynika z błędów w komunikacji.
5. W jaki sposób podsumujesz zebrane przez grupę informacje? Do czego Ci one posłużą?

Jeśli chcesz, by uczestnicy Twojego szkolenia poczuli się spełnieni i usatysfakcjonowani, kończąc szkolenie, pomyśl zawsze do czego służy Ci gwóźdź, którym jest ćwiczenie, które proponujesz. Wykorzystaj je w kolejnych etapach uczenia się. Opowiedz, podsumuj, zauważ. Wracaj w całym cyklu szkoleniowym do doświadczeń, które są wspólnym zasobem grupy.

PODSUMOWANIE

 Pamiętasz, jak to jest, gdy w pierwszej scenie filmu bohater wbija gwóźdź w ścianę? I to oczekiwanie, by dowiedzieć się, co się wydarzy dalej? Co zawiśnie na gwoździu? Lub kto? I dlaczego został wbity?

Jeśli chcesz, by uczestnicy Twojego szkolenia poczuli się spełnieni i usatysfakcjonowani, kończąc szkolenie, pomyśl zawsze do czego służy Ci gwóźdź, którym jest ćwiczenie, które proponujesz. Wykorzystaj je w kolejnych etapach uczenia się. Opowiedz, podsumuj, zauważ. Wracaj w całym cyklu szkoleniowym do doświadczeń, które są wspólnym zasobem grupy. Odświeżanie doświadczeń przeżytych na sali szkoleniowej i odwoływanie się do nich to solidne podstawy procesu grupowego.

Bądź świadomy tego, co robisz. Inaczej pod koniec szkolenia zostaniesz z gwoździem w ścianie. Bez zawartości, którą zamierzałeś tam przywiesić.

Pamiętaj, że przed wprowadzeniem ćwiczenia musisz wiedzieć, jaki jest jego cel.

Cel jest kluczem do każdej podróży, inaczej trafisz nie tam, gdzie planowałeś, ale tam, gdzie zabierze cię twoja niepewność i brak świadomości. Jednocześnie stworzysz napięcie i konflikt w grupie, z którym będziesz się mierzyć w trakcie szkolenia.

O Autorce:

Maja Wąsała jest trenerem umiejętności psychospołecznych z rekomendacją w PTP. Moje zainteresowania to relacje między ludźmi, praca z emocjami i z ciałem, wyrażanie siebie poprzez słowo i głos. W pracy z ludźmi uwielbiam moment, gdy doświadczenie na sali warsztatowej sprawia, że zdejmujesz swoją maskę i czujesz, że taki, jaki jesteś naprawdę, jest Twoją największą siłą.

Niniejszy artykuł powstał jako rezultat projektu „ELEVATE”, realizowanego przez Fundację Wspierania Rozwoju Innowator.

Projekt współfinansowany w ramach programu Unii Europejskiej Erasmus+ (Akcja 1 Mobilność edukacyjna, Mobilność kadry edukacji dorosłych, numer umowy 2018-1-PL01-KA104-049658).

Projekt został sfinansowany ze środków Komisji Europejskiej. Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko autora. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w niej zawartość merytoryczną oraz za sposób wykorzystania zawartych w niej informacji.