The Art of Facilitation – theatre tools for group work jest autorskim projektem Fundacji Wspierania Rozwoju Innowator. Trening trwający 8 dni w ramach projektu odbył się w przepięknej lokalizacji w Domie Nasutów w Nasutowie w dniach 20-27 sierpnia 2022 r.
Zgromadził 29 trenerów, facylitatorów i pracowników młodzieżowych z 9 różnych krajów, którym celem było rozwijanie swoich umiejętności prowadzenia grup i wzbogacenie swojego warsztatu o narzędzia zaczerpnięte z teatru i coachingu.
Poniżej dzielimy się refleksjami z tego intensywnego i pięknego procesu.

Pierwszego dnia skupiłyśmy się na stworzeniu wspierającej i bezpiecznej atmosfery, która pomaga w procesie uczenia się.

Był to również dzień, w którym zależało nam, by wprowadzić uczestników w metody pracy, które zostały zaplanowane dla tego treningu, czyli coaching i teatr. Część z uczestników doskonale znała te metody pracy, dla części z nich było to zupełnie nowe doświadczenie. Uczestnicy definiowali również swoje indywidualne cele edukacyjne.

Wprowadziłyśmy również koncept indywidualnej metody pracy rozumianej jako unikalny sposób pracy z grupami. Unikalny – ponieważ metodę pracy determinują doświadczenia i umiejętności, przekonania, wartości, cele życiowe, życiowa wizja i misja, które dla każdego z nas są przecież inne. Motywem przewodnim dla całego ośmiodniowego doświadczenia było odkrywanie przez uczestników poprzez doświadczenia, które zaprojektowałyśmy ich indywidualnę metody pracy. Po to, by zakończyli trening z większą świadomością siebie, wzmocnionym poczuciem własnej wartości i sprawczości, co przełoży się na jakość ich pracy.

Drugiego dnia uczestnicy poszukiwali odpowiedzi na pytanie: kim jestem jako facylitator? jakie są moje unikalne zasoby? co jest dla mnie ważne w pracy z grupami? Stworzyłyśmy przestrzeń, w której mogli doświadczyć siebie zarówno jako członkowie zespołu jak i liderzy.

Uczestnicy otrzymali zespołowe wyzwanie „Plank walking”, w którym każda osoba mogła doświadczyć siebie w roli facylitatora prowadzącego 4-5 osobową niewidomą grupę, poruszającą się w wyznaczonym kierunku na drewnianych deskach. Doświadczenie było okazją do poznania i doświadczenie różnych stylów facylitacji i zrozumienia, w jaki sposób wpływają one na uczenie się w grupie. Było ono również okazją do refleksji nad tym, co jest głównym punktem skupienia w procesie facylitacji: cele, czy ludzie i jak zbalansować obydwa pracując z grupami.

Ćwiczyliśmy różne formy teatru uciśnionych (ang. theater of the opressed), aby otworzyć dyskusję na temat tego, czym dla każdego z nas jest przewodzenie i podążanie za liderem.

Na koniec dnia poprzez „Jednominutowy show” uczestnicy mogli odkryć swoje wartości, które kształtują ich zarówno jako jednostki, jak i facylitatorów.

Kiedy grupa staje się zespołem? – to pytanie było tematem trzeciego dnia naszego treningu.

Zaproponowaliśmy zestaw zajęć teatralnych rozwijających umiejętność słuchania, zaufanie i współpracę w grupie.

Uczestnicy ponownie doświadczyli różnych stylów facylitacji i ich wpływu na dynamikę grupy oraz proces uczenia się.

Następnie przyszedł czas na wyzwanie na świeżym powietrzu, podczas którego uczestnicy mogli zweryfikować swoje przekonania i oczekiwania dotyczące przewodzenia grupie, podążania za grupą i bycia jej częścią. Uczyli się również uważności na siebie i poszczególnych członków grupy.

Ostatnią część dnia poświęciłyśmy tematowi tożsamości poprzez teatr tożsamości (ang. identity theater). Dzięki temu narzędzi uczestnicy uczyli się w jaki sposób budować relacje i współpracę i poczucie wspólnoty w grupach, których członkowie bardzo różnią się od siebie.

Czwarty dzień szkolenia rozpoczęliśmy od ewaluacji procesu uczenia się wszystkich uczestników. W tym celu wykorzystałyśmy narzędzie zaczerpnięte z coachingu – skalowanie, aby zrozumieć, na jakim etapie nauki znajdują się uczestnicy i czego potrzebują w procesie uczenia się.

Kolejno przeszłyśmy do tematu konfliktów i sposobów radzenia sobie z nimi, ponieważ są one nieuniknioną częścią uczenia się i kierowania grupami. W tym celu uczestnicy mogli przekonać się, jak różnie reagują na zmiany i że opór może przybierać różne kształty i formy. Jako facylitatorzy musimy dostrzegać oznaki oporu w grupie i działać w taki sposób, aby zminimalizować napięcie i szybko i skutecznie rozwiązywać sytuacje konfliktowe.

Rozwijaliśmy umiejętności rozwiązywania konfliktów za pomocą teatru forum (ang. forum theater).

Kto biega za piłką? Do kogo należy piłka? W jakiej roli występujesz jako facylitator? – od tych metaforycznych pytań rozpoczęliśmy dzień 5.

Po doświadczeniu w parach polegającym na tym, że jedna osoba rzuca piłką, a druga wspiera ją w tym procesie rozmawialiśmy o roli facylitatora procesie facylitacji.

Naszym głównym punktem refleksji były pytania, jak prowadzić i wspierać proces uczenia się, zadając właściwe pytania, zamiast udzielać rad, wskazówek lub co gorsza, wykonywać zadania za kogoś innego.

Uczestnicy zapoznali się z cyklem Kolba, by móc projektować doświadczenie uczestników w oparciu o zasadę uczenia się przez doświadczenie. 

Zapoznaliśmy się również z teatrem politycznym (ang. political theater) – potężnym narzędziem inspirującym do podejmowania działania, podnoszącym świadomość istotnych i ważkich problemów społecznych. Ten wstęp stał się inspiracją do podjęcia przez nas działania w nurcie teatru politycznego, którego przyczynkiem był Dzień Niepodległości Ukrainy. Z racji tego, że były wśród nas 3 ukraińskie uczestniczki, a dodatkowo na terenie Domu Nasutów przebywali ukraińscy uchodźcy postanowiliśmy uhonorować ten dzień wspólnym zdjęciem i w ten sposób okazać wsparcie dla walczących Ukraińców.

Dzień 6 rozpoczął się teatrem gazetowym (ang. newspaper theater). Uczestnicy dobrali się grupy wokół ważnych tematów, które stały się dla nich inspiracją do dalszych poszukiwań i przedstawienia ich w najbardziej odpowiadającej im formie teatralnej.

Otworzyło to dyskusję na niektóre palące problemy społeczne i stworzyło przestrzeń do refleksji nad pytaniami:

• Co jest ważne dla mnie jako facylitatora?
• Jakie tematy chcę poruszyć w swojej pracy?
• Dokąd chcę prowadzić moje grupy?

W dalszej części dnia uczestnicy poszukiwali odpowiedzi na te pytania pracując w grupach nad istotnymi dla nich zagadnieniami i nad tym, jak je przedstawić wykorzystując metody, których nauczyli się do tej pory.

Trening zamknęłyśmy ósmego dnia planując działania upowszechniające i podsumowując cały proces uczenia się.

W krótkim poradniku dzielimy się opisami wybranych ćwiczeń, które zastosowałyśmy w trakcie treningu. Możesz pobrać go tutaj (wersja angielska).

Poniżej prezentujemy niektóre refleksje uczestników podsumowujące ich osobiste korzyści z udziału w treningu: